Có những ngày trời se lạnh, cái bụng đói kéo theo những kỷ niệm cũ. Tôi lại nhớ về một buổi chiều mù sương nơi làng chài ven biển Quảng Bình – nơi lần đầu tôi được thưởng thức món lẩu cá khoai, giản dị nhưng thấm đẫm hương vị biển khơi. Đó không chỉ là một món ăn, mà là cả một trời thương nhớ được nêm nếm bằng tình người và vị mặn của sóng gió.
Cá khoai – loài cá nghe tên đã thấy mềm mại – có thân hình thon dài, da trơn bóng và đặc biệt là thịt rất mềm, gần như tan chảy trong miệng. Người dân miền biển thường gọi vui cá khoai là “món quà tháng Chạp” vì mùa cá chỉ kéo dài vài tháng cuối năm. Khi gió mùa Đông Bắc thổi về, cá khoai theo con nước vào bờ, mang theo sự tươi rói và cái vị ngọt thanh chỉ riêng biển cả mới có thể chắt lọc.
Xem thêm cá nục một năng ngon
Lẩu cá khoai không cầu kỳ, nhưng lại rất biết cách khiến người ta nhớ mãi. Nước lẩu được nấu từ xương cá biển, xương ống hầm kỹ, cho ra thứ nước dùng ngọt thanh, trong veo mà đậm đà. Đặc biệt, đầu bếp vùng biển thường cho thêm vài lát khế chua, cà chua đỏ mọng, thêm chút rau ngổ, vài cọng thì là – tất cả như một bản giao hưởng hài hòa của màu sắc và hương vị.
Cá khoai không nấu lâu, chỉ cần trút vào nồi lẩu đang sôi lăn tăn, đợi vài phút là chín tới. Thịt cá mềm như lụa, trắng ngần, ngọt thanh đến lạ. Ăn kèm cùng rau cải, rau cần, bún tươi và một chén nước mắm nguyên chất pha vài lát ớt cay xè – thế là đủ làm ấm lòng những ngày se lạnh, làm dịu đi cả những mệt mỏi của một ngày dài.
Tôi vẫn nhớ như in buổi tối đầu tiên ăn lẩu cá khoai cùng gia đình bác ngư dân. Ngồi quanh nồi lẩu nghi ngút khói, mọi người ríu rít kể chuyện sóng gió, chuyện bắt cá lúc rạng đông, chuyện làng trên xóm dưới mùa này ai cưới, ai đi xa. Nồi lẩu không chỉ ấm cái bụng, mà còn sưởi ấm cả lòng người – một thứ tình quê, tình biển rất đỗi chân thật.
Lẩu cá khoai – món ăn tuy mộc mạc nhưng lại khiến bao thực khách lặn lội tìm về. Không ít người đi xa xứ, mỗi lần trở lại quê, việc đầu tiên là tìm bằng được một nồi lẩu cá khoai, như thể ăn để bù đắp cho những tháng ngày xa biển. Có người bảo rằng món lẩu này là sự kết hợp hoàn hảo giữa đất và trời, giữa vị mặn mòi của cá và hương thanh tao của các loại rau. Cũng có người đơn giản hơn, chỉ cần một bữa lẩu cá khoai là đủ để thấy bình yên.
Ngày nay, nhiều nhà hàng lớn nhỏ đã đưa lẩu cá khoai vào thực đơn, như một cách gìn giữ hồn biển giữa phố thị đông đúc. Dẫu có biến tấu chút ít để phù hợp với khẩu vị thực khách, nhưng cái hồn cốt của món ăn – sự tinh tế và ngọt ngào từ biển cả – vẫn nguyên vẹn. Mỗi lần múc muỗng nước lẩu, tôi vẫn tưởng như đang nghe tiếng sóng vỗ, vẫn thấy trong đáy nồi ánh lên sắc nắng chiều nơi bãi cát năm xưa.
Nếu có dịp về miền Trung, đừng quên tìm một quán nhỏ ven biển, gọi một nồi lẩu cá khoai hải sản tươi sống ngồi bên người thân, hít hà mùi thơm nồng của biển và cảm nhận từng miếng cá tan nhẹ trên đầu lưỡi. Món ăn ấy không chỉ nuôi thân, mà còn nuôi dưỡng tâm hồn – như một lời thì thầm của biển cả, nhẹ nhàng mà sâu lắng, giản dị mà khó quên.
